Kaas - Willem Elsschot⭐

De werken van Elsschot worden bekroond als droog en met een scherpe, vaak cynische humor maar dat is in Kaas niet terug te vinden.
Kaas vertelt het verhaal van Frans Laarmans, het centrale figuur in veel van Elsschots romans. Hij treedt ook op in Lijmen, Tsjip, Pensioen, het been, De leeuwentemmer en Het dwaallicht.
Elsschot erkent het personage als zijn alter ego dat het innerlijk conflict tussen ambitie, veiligheid en de drang naar avontuur zou moeten weergeven. In iedere roman vlucht Laarmans ten slotte terug naar de huiselijke veiligheid en stabiliteit.

In Kaas is Laarmans een doodgewone huisvader die zijn simpele kantoorbaan inruilt voor de handel van Edammer kaas. Laarmans heeft geen enkele ervaring met of talent in dit vakgebied en zijn avontuur mislukt dan ook volledig.
Net zoals in zijn andere boeken, zijn het zaken- en gezinsleven terugkerende centrale thema’s. In deze roman is Laarmans al dertig jaar in dienst bij de General Marine en heeft hij wederom een laag zelfbeeld. De thuissituatie is simpel en zijn vrouw steunt hem volledig. Zijn kinderen zijn gehoorzaam en spelen nauwelijks een rol in het verhaal. De routine van het gezinsleven verveelt hem, dus als Van Schoonbeke, een vriend en klant van Laarmans’ broer, hem wat meer aanzien probeert te geven, hapt hij enthousiast toe. Vervolgens vervult Laarmans de positie als kaashandelaar voor een korte periode. Zijn vrouw begrijpt dingen vaak beter dan hij en geeft hem veel advies maar Laarmans blijft ondermijnend en seksistisch naar haar toe. Ondanks haar hulp, faalt Laarmans volledig in zijn taak kazen te verhandelen.

Het verhaal speelt zich af in de jaren dertig en wordt als brief geschreven; niet onprettig, maar wellicht had een andere tekstvorm beter gepast.
De verhaallijn van het boek is eenvoudig, wat kenmerkend is voor Elsschots werk. In de inleiding van Kaas schrijft hij: “De lezer moet geleidelijk een gevoel van onrust over zich voelen komen, zodat hij zijn kraag opzet en aan een paraplu denkt terwijl de zon nog in haar volle glorie staat. Wie het slot niet uit het oog verliest zal vanzelf alle langdradigheid vermijden omdat hij zich telkens afvragen zal of ieder van zijn details wel bijdraagt tot het bereiken van zijn doel.”
Hoewel hij de eenvoudige opzet van zijn verhaal wil benadrukken en loven, doet het het boek geen goed. Details rondom de personages en omgeving zouden het verhaal aanzienlijk interessanter maken. Ook stelt Elsschot dat de lezer geleidelijk een gevoel van onrust over zich moet voelen komen maar daar is in Kaas niets van terug te vinden. Het gehele verhaal is voorspelbaar, kort en rondom dezelfde terugkerende thema’s (huiselijke veiligheid en stabiliteit) gebouwd.